چشم مصنوعی یا پروتز چشم چیست؟ در واقع چشم مصنوعی برای افرادی طراحی شده است که چشم خود را از دست داده اند و دوست دارند چشم آنها ظاهر خوبی داشته باشد. پروتز چشم یک ایمپلنت است که درون چشم را برای به صورت دائمی پر می کند. یک پروتز چشمی از ماده ای شفاف و پلاستیکی ساخته شده است. جدیدترین چشم های مصنوعی با قابلیت بینایی ارائه شده اند. این پروتزها به افراد این امکان را می دهند که بینایی چشم خود را مجدداً به دست آورند.
پروتز چشم یا چشم مصنوعی چیست ؟
چشم مصنوعی یا پروتز چشم را تحت عنوان چشم شیشه ای هم شناخته می شود. این چشم مصنوعی ساخته شده ظاهر بیمار را به حالت قبل از حادثه برمی گرداند و او را بهتر و زیباتر می کند. پروتز چشم گودی چشم از دست رفته را پر می کند و شبیه چشم واقعی می ماند. در حالیکه کل چشم تخلیه شود ایمپلنت پلاستیکی شفاف داخل کاسه چشم قرار می گیرد و سپس چشم مصنوعی داخل آن قرار داده می شود. نکته جالب این است که پروتز چشم آنقدر طبیعی جلوه می کند که بسیاری از افراد حتی متوجه وجود آن نمی شوند.
تخلیه چشم و استفاده از چشم مصنوعی یا همان چشم شیشه ای از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته است. در حفاری های سیستان و بلوچستان که قدمتی بالا دارد جسدی یافت شده است که چشم آن تخلیه شده بود و به جای آن گوی شیشه ای قرار داده شده بود.
آیا چشم مصنوعی با قابلیت بینایی وجود دارد؟
تاکنون چشم مصنوعی با قابلیت دیدن ساخته نشده است ولی دستاوردهای بسیاری دراین زمینه انجام شده است و امید است که به زودی بتوان به این قابلیت دستیابی داشت. یک شرکت استرالیایی موفق به ساخت نخستین پروتز چشم با قابلیت دیدن شده است. محققان این شرکت عینک مخصوصی طراحی کرده بودند که تصاویر محیط پیرامون را از طریق دوربینی که در شیشه های عینک کار گذاشته شده است دریافت می کند سپس از طریق امواج رادیویی به یک ریزتراشه که در داخل شبکیه چشم کارگذاشته شده است منتقل خواهد شد. امواج رادیویی دریافت شده توسط ریزتراشه به پیام های عصبی تبدیل می شود. در نهایت این امواج با کمک سلول های سالم باقی مانده به رشته های عصب بینایی در چشم می رسند و می توانند سطح بینایی افراد کم بینا را بهبود بخشند.
بیشتر بخوانید: جراحی تومور اربیت چشم
قسمت های مختلف چشم مصنوعی
پروتز چشم یا چشم شیشه ای دو قسمت اصلی دارد:
- پوسته بیضی شکل بیرونی که قسمت سفید چشم را تشکیل می دهد.
- قسمت گرد مرکزی که رنگی بوده و عنبیه و مردمک را شبیه سازی می کند.
پروتز چشم دارای رگ های خونی و عنبیه رنگی در ناحیه سفید است که با دست به دقت طراحی می شود تا با چشم سالم مطابقت داشته باشد. بنابراین اندازه مردمک چشم مصنوعی ثابت می باشد. توصیه پزشکان این می باشد که بلافاصله پس از تخلیه چشم پروتز چشم قرار داده شود تا باعث عملکرد صحیح پلک هم شود.
مراحل جراحی و گذاشتن پروتز چشم
در این بخش می خواهیم به مراحل جراحی پروتز چشم بپردازیم. پس از تخلیه چشم و بهبود آن یک ایمپلنت چشمی که قطعه ای جداگانه به حساب می آید به صورت دائمی و عمیق داخل چشم قرار داده می شود. پس از آن چشم مصنوعی که قابلیت جدا شدن دارد و از پیش ساخته شده است داخل ایمپلنت چشم فرد قرار می گیرد. چشم مصنوعی متحرک است اما مانند چشم طبیعی فرد قابلیت حرکت کمتری دارد.
به دلیل اینکه پس از عمل جراحی حدقه چشم به مرور زمان تغییر می کند لازم است چند هفته یا چند ماه پس از نصب پروتز چشمی تغییراتی جزیی برای جفت شدن و تنظیم شدن آن با شکل جدید چشم انجام پذیرد.
عوارض چشم مصنوعی یا پروتز چشم
به طور کلی عمل تخلیه چشم یک عمل بی خطر می باشد و عارضه خاصی بیمار را تهدید نمی کند.
عوارض تخلیه چشم شامل عفونت ، خونریزی ، ورم و درد می باشد.
توجه داشته باشید که اگر چشم شیشه ای خشک شود لایه های آن از هم جدا می شود. بنابراین لازم است همیشه مرطوب نگه داشته شوند. به طور طبیعی اشک تولید شده برای سلامت پروتز کافی می باشد. در صورتی که می خواهید برای مدتی چشم مصنوعی خود را بردارید آن را در یک ظرف کوچک حاوی آب نمک یا آب جوشیده سرد شده قرار دهید.
مراقبت های چشم مصنوعی
استفاده از پروتز چشمی ملزوم به رعایت برخی نکات بهداشتی می باشد که به شرح زیر می باشند:
- قبل از تماس با پروتز چشم حتما دست های خود را بشویید.
- برای تمیز کردن پلک چشمی که در آن پروتز مصنوعی قرار دارد، جهت بازسازی سمت بینیتان باشد.
- برای تمیز کردن پروتز از مواد شیمیایی مانند الکل و مواد ضدعفونی استفاده نکنید. بخش اکریلیک را ماهی یک بار با آب و صابون بشویید و آن را خشک کنید.
- در خواب از درآوردن چشم پروتزی خودداری کنید.
- پروتز را زیاد از جای خود در نیاورید.
- از قطره های چشمی روان کننده برای مرطوب سازی می توان استفاده کرد.
- لازم است هر پنج سال یکبار پروتز را تعویض کنید.
- سالانه پروتز را نزد آکولاریست برده و پولیش کنید.
- برای قرار دادن چشم مصنوعی در جای خود از یک پلانچر استفاده کنید.
